DÜŞÜNCE VE GÖRÜŞ PENCEREMDEN SESLENİŞLER-41 : KÖYLÜLER HAYVAN ATIKLARINDAN ENERJİ SAĞLAYACAK

KÖYLÜLER HAYVAN ATIKLARINDAN ENERJİ SAĞLAYACAK

Prof. Dr. Mehmet Çubuk

22-Şubat-2019 tarihli bir gazete haberinde “Köylülere gazı hayvanlar verecek” başlıklı yazıda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı ‘…Köylerde mini biyogaz reaktörleri için çalışıyoruz. Yani kendi gazını kendi üretecek bir AR-GE çalışmasını başlattık. Hayvansal atıklardan, yani diyelim ki ahırında 3-5 hayvan var, atığını o reaktöre koyacak ve gazını üreterek. Pişirme, sıcak su ve ısıtmada kullanacak. Bir aya kadar da ilk tanıtımını yapabiliriz.’’… 

‘Maliyetini vadeli yapacağız. Kombi montajı gibi bir şey. Şu anda devletin Kurumu TEMSAN’ı çalıştırıyoruz.’… ‘Bu projede elektrik üretilmeyecek. Bakanlık sadece köyde yaşayanlar evin pişirme ve ısınma ihtiyacını karşılasın istiyor.’

Görseller (1)(2) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı beyanı gazete kupürleri

BİR ANI-HAYVANSAL ATIKLARIN ENERJİYE DÖNÜŞÜMÜ DENEMESİ 

Bu haber beni 40 yıl öncesine götürdü.1980’li yıllarda Köy İşleri ve Kooperatifler Bakanlığı bünyesinde düzenlenen bir Kooperatifler Toplantısına, Üniversite adına katılmış ve Toplantı programında yer alan Bakanlık Deneme İstasyonlarından birisinde topluca inceleme yapmıştık. ‘İnandığım Şehircilik’ kitabımda da anlatılan, Ankara’da Eskişehir yolu üzerindeki bu istasyonda, kırsal bölgeler için hayvan dışkılarından biyogaz elde etmek amacıyla kurulan düzeni izlemiştik. 

Mutfakta kullanılan kokusuz ve zehirlemeyen gaz yakıtın, aynı zamanda elektrik enerjisine dönüşümünü deneme amaçlı aydınlatma sisteminde görmüş ve arta kalan küspenin de organik gübre olarak üretilen mantarlarda kullanımına tanık olmuştuk. Bu deneme mantarlarından, üretilen gazda pişirilen omletten de tatmıştık. Bir kocabaş ya da küçükbaş hayvan veya tavuk güvercin gibi kanatlıların dışkılarının birikiminden, basit sistemde bir tank ile metan gazı üretimini görmüştük. Böyle bir tesis maliyetinin köylünün ödeme gücü içinde kaldığı ve kredi olanağı bulunduğu da anlatılmıştı.

Görseller 

(3)(4) İnandığım Şehircilik Kitabından alıntı yapılan makale-görsel 

(Modern Kırsal Toplum yaratılması ve Kırsal Kentleşme-Prof.Dr. M.Çubuk-Makale-İnandığım Şehircilik-Cinius yayını-S:217)

HAYVANSAL ATIKLARIN ENERJİYE DÖNÜŞÜM DENEMELERİ VE SONUÇLARI

(5)Şanlı Urfa'da bir girişimci, bir köy evi için geliştirdiği,hayvansal atığı 

enerjiye dönüşüm cihazı ile

1957 yılında Toprak Su Araştırma Enstitüsü’nde başlayan 1960 yılında DPT tarafından önerilen ve Devlet Üretme Çiftliklerinde bu anlamda Pilot Tesisler yapılmıştır. Sonraki yıllarda Tarım Bakanlığı’na bağlı kurulan ve 1963’ten itibaren sekiz adet Deneme İstasyonunda biyogaz tesisi kurulmuş,(yukarıda anlattığım denmeyi, bu istasyonlardan birinde izlemiş olabilirim) ancak elemansızlık ve ilgisizlik nedeniyle çalışmalar durmuş,1980 de yine DPT’nin öncülüğünde yeniden başlatılmıştır. Böylece Muş’ta 35. M3 lük tesis kurulmuştur. 1982 yılında da, Toprak Su Araştırma Enstitüsü tarafından, devletin sağladığı kredilerle çeşitli hacimlerde 1000 civarında biyogaz tesisi kurulmuştur. 

2010 yılına gelindiğinde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Almanya Çevre, Doğa koruma ve Nükleer Güvenlik Bakanlığı arasında yapılan bir sözleşmeye göre,1200 baş hayvan yetiştirilen bir tesiste, biyogaz üretimi ile tesisin tüm enerji gereksiniminin karşılanacağı belirtilmiştir. Bugün ülkede büyük hacimlerde on adet civarında biyogaz tesisi olduğu yazılı kaynaklardan öğrenilmiştir.

Bu konuda üniversitelerimizde de ciddi çalışmalar yapıldığı görülmektedir.2016 yılında doktora çalışmasını bu konuda yapan bir girişimci, Şanlı Urfa’da hayvansal atıkları enerji kaynağına dönüştürecek bir biyogaz ve organik gübre üretimi elde ettiği basına da yansımıştır. Sonuç olarak;
1950’li yılların sonlarında bu konuda başlayan çalışmalar, geçmiş dönemlerde tarımsal kamusal yönetimle ilgili bakanlıklar tarafından ele alınmışken, gazete haberinden bu kez önceki dönemlerden farklı olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın konuyu ele aldığı ve AR-GE çalışmaları yaptığı anlaşılmaktadır. Köylülerin bireysel çabaları yerine, köy genelinde Bakanlığın hazırlayacağı mini biyogaz reaktörüne hayvan dışkıları taşınarak, köyde ortak gaz üretimine katkıda bulunacakları ve bu katılımla, köy yaşamında ısınma ve pişirme için gereken enerjiyi paylaşacakları anlaşılmaktadır, ama nasıl olacağı henüz belirtilmemiştir.

40 yıl önce, sadece belirli sayıda hayvana sahip bir köy evi için düşünülen sistem dışında bugün, diğer alternatif enerjiler elde edilmesi için kırsal kesimde de uygulamalar bulunmaktadır.
Keşke köylüler, hayvansal atıkların kullanılacağı biyogaz reaktörlerinden elde edilecek enerjiden aydınlatma için de yararlanabilseler. Tıpkı, gruplaşmış köylerin katı atıklarının bir merkezde toplanması ve değerlendirilmesinde olduğu gibi. Hatta köy gruplarının katı atıklar da enerjiye dönüştürülebilse. Bu tür girişimler kuşkusuz, ‘SÜRDÜRÜLEBİLİR KIRSAL GELİŞME ŞEHİRCİLİĞİ’ne katkı yapacaktır. Bu bakımdan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın köysel ölçekte biyogaz üretimi büyük önem taşımaktadır. Umarım bu girişim de, öncekiler gibi deneme safhasında kalmaz.

Resimler:Görseller (1)(2) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı beyanı gazete kupürleri-

Görseller 

(3)(4) İnandığım Şehircilik Kitabından alıntı yapılan makale-görsel (5)Şanlı Urfa'da bir girişimci, bir köy evi için geliştirdiği,hayvansal atığı enerjiye dönüşüm cihazı ile