25 Mayıs 2019 Cumartesi

KENTLER AKILLI KILINIRKEN KENTSEL TASARIMA YENİDEN ve YENİDEN BAKMAK

23-24-MAYIS-2019 MSGSÜ                
                            27.KENTSEL TASARIM VE UYGULAMALAR SEMPOZYUMU
“AKILLI KENTLER, GELECEĞİN TOPLUMU VE KENTSEL TASARIM”
                        çerçeve konuşma: PROF.DR. MEHMET ÇUBUK
                           KENTLER AKILLI KILINIRKEN
          KENTSEL TASARIMA YENİDEN ve YENİDEN BAKMAK
                                                       Giriş
                         I-AKILLI KENT YOLCULUĞU
                        (Dijital Teknolojilerin Akıllı Kıldığı Kente Bakış)
                             II-AKILLI ŞEHİRCİLİK YAKLAŞIMI
                      - Akıllı Kent Stratejileri ve Akıllı Kent Mastır Planı
                    III-KENTSEL TASARIMI (DA) AKILLI KILMAK.
       -Akıllı kentsel tasarımın ilk adımı: Akıllı Kent Tasarımı Kavram Projesi
      - Akıllı kentsel tasarım; kültürü ve yaratıcılığı harekete geçirmelidir.
                      -Akıllı Kentsel tasarımı yeni bir Alt Uzmanlık Alanıdır.
                    -Ve Akıllı Kent Tasarımı Uzmanlık Eğitimi için bir örnek
 IV) AKILLI KENTSEL TASARIM UYGULAMALARINDA DİJİTAL YENİ TEKNİKLER.                                                                      
       (Üç Boyutlu Dijital Tasarımda; Görselleşmeden, Modelleşmeye Geçiş)
          -Üç Boyutlu Gerçek Ölçekte üretim yapan Yazıcılar ve Uygulamalar
                   1)Kent planlamada ve Kentsel tasarım uygulamalarında
                                        Dijital maket olarak kullanım.
                        2) Gerçek boyutta kent parçaları ve yapı inşasında
                                 Görsel dijital baskı olarak kullanım.
                                       GENEL SONUÇ
                               
                         

                         
                  
 
            
                      çerçeve konuşma: PROF.DR. MEHMET ÇUBUK
                            KENTLER AKILLI KILINIRKEN
    KENTSEL TASARIMA YENİDEN ve YENİDEN BAKMAK
                                                      GİRİŞ
Bu yıl 27.kez düzenlenen ‘Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu’nda tartışma konusu ‘Geleceğin Kentlerini Tasarlamak’ olarak belirlenmiştir. Bu başlık altında diğer alt başlıklarda sunulacak bildirilerde ortaya çıkacak bilgi- görüş-eleştiri ve öneriler kuşkusuz, anlamlı bir sentez yapmaya katkı sağlayacaktır.
Bölümün düzenlediği gelenekselleşen Sempozyumlarda, güncellik taşıyan gelişmelerin peşinden gitmek, bilgi paylaşmak ve tartışma fırsatı yaratmak bir gelenek haline gelmiştir. Bu Platformun öncüsü olarak sempozyumun düzenlenmesinde bu geleneğin devam ettirilmesini memnuniyetle karşılıyor ve Düzenleme Grubu’na teşekkür ediyorum.
Konunun açıklamasından da anlaşılacağı gibi asıl amaç, dünyadaki son gelişmeler karşısında kentsel tasarımın nasıl etkilendiği, hangi yönde ve neyin hizmetinde olacağının araştırılması olmaktadır.
Dolayısıyla geleceğin kentinin tasarlanmasında yarının kenti;küresel ölçekte olagelen değişimlerin-dönüşümlerin ve teknolojik gelişmelerin ortaya çıkarttığı yeni bir tablo içinde değerlendirilmeli ve Kentsel tasarım yaklaşımı da, bu yeni tablodan izlenmelidir.
Kentsel Tasarım; kavramsal ve eylemsel açılardan her dönemde olagelen gelişmeler ve teknolojilerin getirdikleriyle içerik bakımından gelişmiş, zenginleşmiştir. Bu gelişmeler, Kent Planlama ve Mimarlık uygulamaları bağlamında Erken Kentsel Tasarım döneminde olduğu gibi Kentsel Düzen’ ve ‘Mimari Düzen’ ilişkisini yeniden açığa çıkartmıştır. Başlangıçta, yapılanmış mekânların nitelikleriyle ilgilenen tekniko-artistik bir disiplin olan nitelenen kentsel tasarım, günümüzde artık kentlerin geleceğini belirleyen planlama sisteminin önemli bir bileşeni ve planlama sürecinin bir aşaması ve planlamada gereksinimlerin analizini belirleyen bir yaklaşım olmuştur.
Kent biçimini denetleyen, özel sektör yatırımlarını kamusal düzene kavuşturan bir disiplin olarak da Kentsel Tasarım bugün, Mastır plan ilişkisi içinde, mekânların ve yapıların tasarımı, mimarî tasarım rehberi, peyzaj tasarımı ve ulaşım sistemleriyle birlikte bir ekip çalışması olmuştur. Henüz ülkemiz mevzuatında yer bulmamış olsa da, kentsel tasarım artık planlamanın odağında yer almıştır.
Acaba günümüzde Kentsel Tasarım Yaklaşımı, tartışılması istenen konu çerçevesindeki gelişmelerden nasıl etkilenmiştir ya da etkilenmektedir? Bunun için kuşkusuz, gelişmelerin günlük yaşamımıza getirdiği yeniliklere-değişimlere ve kolaylıklara bakılmalıdır.
Günümüzde,21.yüzyılın önemli özelliği olan bir dijital temelli devrim yaşanmaktadır. Bu devrim yaşam alanlarımızı değişmeye, toplumları dönüşmeye zorlamaktadır. Bu etkileme içinde, Kente ve kentsel hizmetlerin rasyonelleşmesine ve verimliliğin artırılmasına-çevresel sorunların denetlenmesi-ölçümlenmesi ve yönetilmesine ilişkin önemli sonuçlar getirmektedir. Dolayısıyla önce, bu sonuçların kente ve kentsel yaşama yansımalarını okuyabilmek için, dijitalleşmenin ortaya çıkarttığı bir yaklaşım olarak  ‘Akıllı kent’ ve ‘Akıllı şehircilik’ olguları ve kavramlarına bakılmalıdır.
                I)AKILLI KENT YOLCULUĞU-
 Dijital teknolojilerin akıllı kıldığı kente bakış
Akıllı kent kavramı 1996 yılında (bundan 23 yıl önce) ortaya atılmış bir fikir olup, Kasaba-bölge ve topluluklarla ilgili olarak tanımlanmıştır.
Birleşmiş Milletler Teşkilatı Danışmanlarından Riok Robinson akıllı kentin amacını; ‘Ekonomik- sosyal ve çevresel gelişmeler yaratmak için teknolojiye yatırım yapmak’ olarak belirtmiştir ve ‘Akıllı kentin bir teknoloji trendi değil, ekonomik ve politik bir zorunluluk ve toplum olarak karşılaştığımız risklerin niteliği ve kapsamı nedeniyle de zorunlu bir mücadele’ olduğunu açıklamıştır.(Akıllı kent ve Altyapı Raporları Geliştirilmesi-BM verdiği rapor-2016).
21.Yüzyılın özelliği olan dijital devrimin getirdiği yeniliklerle sanayide, önce ‘Akıllı Unsurlar’,‘Akıllı Programlar’ uygulanmaya başlanmış, böylece ürünler ve hizmetlerin geliştirilmesinde yaratılan yeni sistemler yaratılmıştır.Akıllı ürünler, büyük bir pazar oluştururken, teknolojinin desteklediği bu yeni sistemde akıllı yaklaşımlarla da, kentsel ve bölgesel yerleşmelerde de ‘Yeni bir ele alış biçimi’ ortaya çıkmış, kentlerin yeniden tanımlanmasına yol açılmıştır.
Hem dijital teknolojilerdeki gelişmelerin getirdiği değişimlerin- yeniliklerin ve hem de asırlık kent ilişkilerindeki; (topluluk)-(çevresel sürdürülebilirlik)-(katılımcı demokrasi)-(iyi yönetişim ve şeffaflık) kavramlarında yeni düşünceleri içeren bu dijital yaklaşım,bir tür yeni bir kent planlaması olarak da  yorumlanmıştır.
Bu yeni ele alış biçiminde; kent yönetiminden, hizmet dağıtımına, sosyal içeriğe ve çevresel sürdürülebilirlikten, doğal kaynaklara dek ortaya çıkan temel sorunlar için akıllı çözümler üretilmektedir. Bu çözümleri getiren akıllı üretimlerin oluşturduğu pazar ve keza bilgisayarın gelişmesi sonucunda işte ‘Akıllı kent/Smart City kavramı’ yeni bir tanım olarak belirmiştir.
Aslında akıllı kent yaklaşımı, kenti yıkıp yeniden inşa etmeden yeni iletişim ve bilgi teknolojileriyle gelişmelere uyum sağlamak olarak görülmelidir. Teknolojik gelişmelerle ve mevcudu yok etmeden bir taraftan, yeni model araçlar ve cihazlar akıllı kılınırken, aynı zamanda bu gelişmeler inşaat alanında da kullanılarak, akıllı bina  projeleri yapılmaya, inşa edilmeye başlanmıştır.
Kuşkusuz, dijital devrime ilişkin yeniliklerin ve yeni yaklaşımların ortaya çıkmasında esas rolü, üretimleriyle sanayiciler oynamıştır ve teknoloji pazarı da ürettiği akıllı projelerle, bu kavramın oluşmasına katkıda bulunmuştur.
Böylece, akıllı kent yaklaşımı ile kent mekânları, dağınık şekilde de olsa teknolojiyle donatılmaya başlanmış ve kentsel hizmet alanlarında çözüm bekleyen önemli sorunların çözümlenmesi ve yönetilmesinde yararlanılmıştır.
Küresel olarak, ülkelerin ulaşmak istedikleri bir hedef haline gelen akıllı kent yaklaşımı birçok ülkede, kentlerin güçlendirilmesine katkı yapmaktadır. Ülkeler de, bu amaçla hazırlıklar yapmakta, yöntem ve esaslar belirlenmeye çalışmaktadırdırlar.
Akıllı kent yaklaşımının getirdiği bir başka özellik ise kentsel gelişmede sürdürülebilirliği artırması olmuştur. Gerçekten bu yaklaşım, çevresel-ekonomik-küresel boyutlarda yeni bir ele alışla Akıllı kent olgusunu güçlendirmiş, sağlıklı-akıllı ve sürdürülebilir toplulukları destekleyen kentlerin geleceğine ışık tutan bir yaklaşım olarak değerlendirilmiştir. Bu perspektifinden bakıldığında da bu yaklaşımın; kentlerde enerji tasarrufu ve verimlilik sağlanması, iklim değişikliği, hava kirliliği gibi çevresel sorunların izlenmesinde olumlu sonuçlar getirmiştir.
Keza, Halk sağlığı açısından atık toplama ve işlenmesine ilişkin sistemler-filo yönetim sistemlerinde akıllı teknolojilerle su temini ve kullanımını ölçmek ve kalitesini artırmak-sistemlerde kaçak ve sızıntıları izlemek gibi konularda uygulamalar maliyetler azaltmıştır. Akıllı teknolojik algılayıcılarla, kuraklık-sel-toprak kaymaları ve diğer atmosfer olaylarını erken uyaran akıllı sistemlerle sürdürülebilir kentsel gelişmeye büyük katkılar sağlanmıştır.
Kentsel yapılanmada yapı adaları bazında uygulanan dijital teknolojilerle de, akıllı programlar ve algılayıcılarla bir binanın yapı sağlığını izleme-aşınma-yıpranma-eskime ve onarım gereksinimi bildiren uyarıcılardan yararlanılmaktadır. Bu uygulama alanı genişliği içinde akıllı kent yaklaşımı;dijital destekli hizmetleri yerine getirmede “kentsel gelişmenin tasarlanması olarak ta değerlendirilmektedir.
İster akıllı kent, ister yeni bir kent planlama ya da kentsel gelişme tasarlanması olsun, önemli husus şudur ki; küresel ölçekte ulaşılmak istenen bir hedef haline gelen ve kentlerin güçlendirilmesi için hazırlıklar yapılan, yöntem ve esaslar belirleyen ülkelere bakıldığında, akıllı kentlerin oluşturulması devlete düşen bir görev olmakta  ve bu hedefte ulusal politikalar üretilmektedir.
Evet,akıllı kent yaratılması,bir devlet politikası ve görevi olmalıdır.Bu görev çerçevesinde; kentlerde çevre kirliliği önlemede-küresel ekonomide dijitalleşmeye ayak uydurmada-ekonomik gelişmede-yeni kentsel alanlar ve yeşil alan yaratma hedefinde, akıllı kent projelerine hükümetler mutlak katkı vermelidirler.Çünkü, dijital yatırımlar çok büyük finans kaynağı gerektirmektedir
Pek, Akıllı kentlerin kurulması neden bir devlet politikası olmalıdır?
Çünkü küreselleşme-kentleşme ve büyümenin yarattığı talepler ve mevcut kaynakların yok edilme tehdidi karşısında, karşı politikalar üretilmesi, önlemler alınması, ülke-bölge ve kentler ölçeklerinde müteselsil biçimde bu otoritelerin sorumluluk alanını oluşturmaktadır. Devletin-Kent yönetimlerinin-Yerel otoritelerin sorumluluk alanları içinde dijital teknolojiye yatırımları yönlendirmesi ussal bir yaklaşım olmalıdır. Dolayısıyla akıllı kent politikaları, en geniş teknolojilerle ve verimli bir yönetişim için üretilmelidir.
Dünyada örnek uygulamalar göstermektedir ki yerel yönetimler; yönetişim süreçlerini iyileştirmek için gelişen teknolojiyle akıllı oluşum yaratabilmekte ve kentsel hizmetlerin iyileştirilmesi bağlamında mahalle ve binalar ölçeğinde, ağsal alt yapılarla insanları buluşturabilmektedirler. Kentsel dijital teknolojiler mevcut yerleşmelere adapte edilerek, yerleşmelerde alt yapıların yönetimi ve denetiminde- hizmet isteklerinin yönetilmesinde-çevre yönetimi ve denetiminde-karbon salınımının azaltılmasında-sağlık ve sosyal bakım hizmetlerinin iyileştirilmesinde ve sosyal etkileşim ve topluluk ağlarının geliştirilmesinde ciddi üstünlük sağlanabilmektedir. Dolayısıyla akıllı kent politikaları üretilmesi kaçınılmaz olmaktadır.
Hemen kaydetmeliyim ki; ülkemizde de belirli sayıda metropollerde ve kimi kentlerde bağımsız olarak kentsel hizmetlerin iyileştirilmesinde, ileri düzeyde bilişim ve teknolojik düzenlemelerle dijital teknolojiye dayalı kentsel yeniliklere odaklanılmaktadır. Ancak bu husus, ayrıca ele alınıp incelenecek bir konu olmaktadır.
                    II) AKILLI ŞEHİRCİLİK YAKLAŞIMI                                                                                      - -Akıllı Kent Stratejileri ve Akıllı Kent Mastır Planı
Akıllı kent girişimlerinin biri diğerinden kopuk dağınık olarak gerçekleştirildiği durumda, ülke ölçeğinde akıllı kent girişimlerini bütünleştirecek ve etkinleştirecek bir üst yaklaşıma gereksinim vardır. Bu üst yaklaşım, ulusal sınırlar içinde sosyal-ekonomik- ekolojik başarı sağlayacak, değişim-dönüşümlerde geleceğe dönük bağlar oluşturacak dijital temelli bir akıllı şehircilik yaklaşımı olarak açıklanabilir. Bilişim ve dijital teknoloji endüstrisinin ve pazarının bu oluşumda etkili bir güç oluşturturan bu üst yaklaşım, önceki dönemlerin kuramsal yapısından farklı olarak, teknolojinin egemen olduğu, yönlendirdiği dijital yapılanma- programlama ve tekniklerinin uyarlandığı dijital temelli bir şehircilik olarak, ya da ‘şehircilik genelinde planlamanın dijitalleşmesi’ şeklinde de ifade edilebilir.
Böyle bir üst yaklaşım; akıllı kent uygulamalarını bütünleştirecek, dijitalleşmeyi yönlendirecek, teknolojik kuralları saptayacak, yönlendirecek ve yerleşmelerin geleceğine dönük normatif vizyon belirleyecek bir şehircilik anlayışı olmalıdır. Bu üst yaklaşım, Kentsel mekânın yeni sınırları üzerinden yarının kentinin aranmasına da katkı sağlayacaktır. Ancak belirtelim ki, akıllı kentler ve akıllı şehircilik genelinde başarının sağlanmasında, dijital yeniliklerin yaşama sokulmasında, halkın aktif katılımı da gerekli ve zorunlu olmaktadır.
   -Akıllı Şehircilik yaklaşımında Akıllı kent Mastır planı, bir yol haritası oluşturmaktadır.
Kent mekânlarının teknolojiyle donatılmasının, denetlenmesinin ve teknoloji pazarının yaratacağı olumsuzlukların dengelemesi için ‘akıllı kent stratejileri’ oluşturulmalıdır. Bu stratejiler, topluluğun hedeflerini desteklemek için yerel yönetimleri güçlendirecektir. Dolayısıyla çözüm yolları, etkin şekilde stratejilerle bütünleşmeyi sağlayacak bir Akıllı Kent Mastır Planı yapılmalıdır. Kanada’da ‘Akıllı Kent Mastır Planları’, bir yol haritası olarak görülmektedir. Bu planlar, toplulukla ilgili potansiyel bilgi ve iletişim teknolojisi çözümlerini değerlendirme fırsatı vermektedir. Önerilen çözümlerin, hangisinin sosyal-ekonomik başarı sağlayabileceğini göstermektedir. Yaşam kalitesini iyileştirmek ve çözümleri geliştirip uygulamak için birimleri birbirine bağlamak görev yerine getirmektedir. Akıllı Kent Mastır Planı’nın, yerel yönetimler için dinamik bir süreç ve kentlinin hizmetinde olmayı sağlayan bir doküman oluşturduğu anlaşılmaktadır.
                                III- KENTSEL TASARIM (DA) AKILLI KILMAK.
Önceki kısımlarda,“Akıllı Kent” yaklaşımını tanımlarken, teknolojinin getirdikleriyle “Kentin Akıllı Kılınması” olarak açıklamıştım. Bu kısımda ele alacağım ve sempozyumun asıl hedefini de oluşturan “Akıllı Kentsel Tasarım” yaklaşımını de, teknolojinin desteğinde “Tasarımın Akıllı Kılınması” çerçevesinde açıklayacağım.
Belirtmek isterim ki günümüzde, sistem planlamasının önemli bir bileşeni olan ve mimarlık ürünlerini kent alanına-kent mekânına-sokağa-mahalleye hâsılı tüm kent ölçeğine taşıyan bir eylem olan kentsel tasarımın, dijital teknolojilerle desteklenmesinin ne getireceği ve tasarımcının neler yapabileceğini bilmek biraz zor gözükmektedir. Bu konuda (Acaba) lı sorular da kafamın içinde dolaşmaktadır: Dijital sistem ve insan odaklı yapılı çevre elde etme amaçlı dijital kent yaklaşımı acaba;
Kentte yaşayanlara refah ve mutluluk getirebilecek midir? Gelecek için fiziki bütünleşme sağlayabilecek midir? Kullanılan teknolojiler, kentlilerin mevcut ve gelecekteki gereksinimlerini karşılayabilecek midir? Bu sorulara yanıtların ve dijitalleşmenin vereceği karşılığın bilinmesi önem kazanmaktadır.
Ama daha ilk baştan biliyorum ki; “Akıllı Kent Tasarımı” yaklaşımı; teknolojiyi kullanarak (yönetişim)-(büyüme)-(kentsel gelişim)-(altyapı)-(çevre ve doğal kaynakları) ve (toplumu) değerlendirmeyi hedeflemektedir.
           -Akıllı kent tasarımının ilk adımı,Akıllı Kent Tasarımı Kavram Projesi’ olmalıdır.
Akıllı kent tasarımı yaklaşımında öncelikle akıllı bir kent kavramı/konsepti oluşturulmalıdır. Bunu sağlayacak akıllı kent kavram projesi de, kentsel tasarımın bir uygulama aracı olarak değerlendirilmelidir. Bu kavram projesi; mevcut planlar- ilgili dokümanlar- arazi kullanma kararları/planları ve belirlenen politikalar üzerinden belirlenmiş akıllı teknolojik bilgileri kullanılarak, kentsel tasarım sürecinin hedeflediği mekânları yaratmaya zemin oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu proje, Kentsel bütünle bağlantılı, çevreyle uyumlu ve yaşamla ilgili istekler/ gereksinimlerin karşılandığı bir proje olmalıdır.
Bu yaklaşım kuşkusuz, İnsanı ve Yaşam Alanını (İYA) öne çıkaran bir Tasarım olmalıdır.
Esas olarak zaten Akıllı kent,  insana ve kent yaşamına odaklı olmalı değimli dir? Bu yaklaşımda çıkış noktası da; akıllı kent olgusu ve teknolojik gelişmelerdir. Kopenhaglı kent Mimarı Tina Saaby, bu hususa şöyle dikkat çekmektedir:Kent yaşamı, kentsel alandan önce düşünülmelidir. İnsanların bireysel olarak gereksinimleri, davranışları ve daha sonra birbirleriyle ilişkileri göz önünde bulundurmalı, işe buradan başlanmalıdır.
Keza,Akıllı kent tasarımının hedefi için yaptığı  açıklamada da;“Kentsel mekânda Teknolojiden önce ‘yer’ olgusu ele alınmalı, düşünülmelidir- Sürdürülebilirlik, ölçülebilirlik ve esneklik sağlanmalıdır - Altyapı için var olan ve gelecekteki gereksinimlere dönük yeterli alan ayrılmalı, yeni yapılar yapılmalıdır -Yeni yapıların altyapısı ve iç mekân düzenlemeleri olabildiğince esnek ve işlevsel olmalıdır -Teknolojik bağlantılar, yüksek standartta büyüme ve gelişme kapasiteli olmalıdır.”demektedir.Tina Saaby,akıllı kent kavramı/konsepti için de şöyle söylemektedir: Akıllı kent konsepti içinde; dijital teknolojilerdeki gelişmeleri topluma sağlarken, var olan kent ilişkilerini; çevresel sürdürülebilirliği, katılımcı demokrasi, iyi yönetişim ve şeffaflık kavramlarında yeni düşünceleri içeren bir yaklaşımda kurulmalıdır.” (2013 yılında ‘Şehircilik Akademisi Kongresi’nde yaptığı konuşma)
Bu açıklamalar; kentsel yaşamın, sürdürülebilirliğin, katılımcı demokrasinin de kent mekânı kadar önemli olduğunu ve Akıllı kent Tasarımı’nda, insan ve yaşam alanının öne çıkartılmasının esas olduğunu göstermektedir.
                   -Akıllı kentsel Tasarım,Kültürü ve Yaratıcılığı Harekete geçirmelidir.
Akıllı kentsel tasarım; fiziksel bütünleşme içinde dijital ve yapılı çevrede yaşayanlara müreffeh ve kapsayıcı bir gelecek sunacak altyapıyı ve binaların tasarımı ve işletiminde kullanılan teknolojilerle kentlilerin mevcut ve gelecekteki gereksinimlerinin karşılanmasına bir zemin hazırlama olayıdır. Akıllı Kentsel Tasarım teknolojiyi kullanmanın ötesinde aynı zamanda ‘yaratıcı’ da olmalıdır. Bunun için de kentin markalaşması ve kültürel endüstrilerin büyümesi bağlamında kültürü ve yaratıcılığı harekete geçirmelidir.
Akıllı kentsel tasarım; kent ilişkilerinde çevresel sürdürülebilirliği, katılımcı demokrasi, iyi yönetişim ve şeffaflık kavramlarına yanıt veren bir yaklaşımda olmalıdır.
Dolayısıyla, dijital devrim perspektifinden bakıldığında; Akıllı kılınmış Kentsel tasarım yaklaşımında esas olarak,‘akıllı bilgisi’-‘yaygın veriler’-‘kent bilgisi’nin şekillenmesinin iyi bilinmesi gerekmektedir.
                -Akıllı Kentsel Tasarım,yeni bir alt uzmanlık alanı olarak belirmiştir.
Kentsel tasarım alanındaki bu yeni tanım, birçok meslekî görevler de değişime yol açacak bir girişim olarak aynı zamanda bir alt uzmanlık alanı olarak belirmiş ve hatta ‘Akıllı Kentsel Tasarım’  uzmanlık eğitim programı olarak da üniversite sisteminde yer almaya başlamış görülmektedir. Kişisel olarak bunu ben bir “Alt Uzmanlık Alanı” olarak yorumluyorum. Tıpkı, yıllar önce (1990’da) MSGSÜ’de “Mikro-Ortam/Yakın Kentsel Çevre Uzmanlık Eğitimi” programının, kentsel tasarımın bir alt uzmanlık alanı olarak savunduğum gibi. Bu konuda, Almanya’da Berlin’de bir üniversitede başlatılan, her kökenden öğrenciye açık olan ‘Akıllı Kent Tasarımı Y.Lisan uzmanlık Eğitim Programı’nı örnek olarak incelenebilir.
    -Örnek: ‘Macromédia University Berlin Campus’ de Y.Lisan uzmanlık Eğitim Programı.
Bu Programında esas olarak, akıllı kent altyapısı ve ilgili çözümlerin tasarlanması hedeflenmiştir. Geleceğe dönük yenilikçi çözümler için kavramları görselleştirebilecek ve bu çözümlerin tasarlanmasını ve sunulmasını yapacak, (disiplinler arası ekip çalışması olarak) uzmanlar yetiştirilmektedir.
Programda; akıllı ve sürdürülebilir kentlerin tasarımında, hem stratejik hem de operasyonel yönleri hakkında güçlü bir anlayış geliştirilmeye çalışıldığı anlatılmaktadır. Sürdürülebilir kentsel çözümler tasarlanırken de, cihaz tabanlı internet (İnternet of Things-IOT),dijitalizm (sayısallaştırma) ve BigData’nın (insanların her gün kullandığı sosyal medya hesapları-arama motorları-internet gezilerinin bıraktığı izler etkileşimini bir araya getiren veri yığını) nasıl kullanılacağı öğretilmektedir. Ders konuları da şöyledir:
1-(Tasarım Projesi Yönetimi),2-(Tasarım Yönetimi Çevresi),3-(Tasarım Kuramları ve Stratejisi),4-(Liderlik, Strateji ve Yenilik Süreçleri),5-(Uygulamalı Ürün ve Sistem Tasarımı Teknolojisi ve Kullanıcı Deneyimi İlkeleri),6-(Kentsel Yapılar ve Kavramları),7-(Uygulamalı Akıllı Kentsel Tasarım),8-(Kentsel Hizmetlerin Tasarımı ve Yönetimi),9-(Proje ve Y.Lisans Tezi)
IV) AKILLI KENTSEL TASARIM UYGULAMALARINDA DİJİTAL YENİ TEKNİKLER.                                                                 (Üç Boyutlu Dijital Tasarımda; Görselleşmeden, Modelleşmeye)
              -Üç Boyutlu Gerçek Ölçekte Üretim Yapan Yazıcılar ve Uygulamalar
Günümüzde kentsel tasarımın akıllı kılınmasında, dijital yeni tekniklerin de rolü olduğu bilinmelidir.Macromédia University Berlin Campus’ eğitim programında gördük ki, akıllı kentsel tasarım yapabilmek için (cihaz tabanlı internet), (dijitalizm) ve (BigData) araçlarının kullanılması ve Kentin geleceğine dönük yenilikçi çözümlerin kavramlarını görselleştirmek ve bu çözümleri tasarlayabilmek için de dijital yeni tekniklerin gerekli olduğu görülmektedir.
Acaba hızla devam eden dijital devrim yeni teknikler nasıl olanaklar ve kolaylıklar getirmektedir? Tasarım ve modelleme tekniğiyle üretim yapan bir teknoloji aracına dönüşen dijital yazıcılardan nasıl yararlanılmaktadır?
Üç boyutlu gerçekleştirilen tasarımlar, günümüzde yepyeni bir buluşla üç boyutlu görselleşme baskılı yazıcılarla yapılabilmektedir.Artık, üç boyutlu görsel dijital baskı modeline geçilmiştir. Bu yeni yöntemle uygulamalar olarak; telefon-çeşitli ev aletleri- araba üretimi ve mekanik parçalar üretilmesi yanında, insan vücudundaki organlar da üretilirken, önemli yenilik olarak,bu teknolojinin kent planlama ve kentsel tasarım uygulamalarını ilgilendiren yönüyle, endüstriyel üç boyutlu dijital baskılı yazıcılarla denemelerin yapılmaya başladığı görülmektedir.
Bu dijital baskılı yazıcılarla, günümüzde kentlerde sokağın- binanın ve kent mobilyalarının tasarımı ve üretimi, hatta tarihî binaların korunması ve ihyası amacıyla (kültürel iyileştirme tarzı olarak) uygulamalar yapılmaya başlanmıştır. Bu yazıcılarla tasarımın modellenmesi olarak, gerçek boyutta bina ve yerleşmeler elde etmek bir inşaat teknolojisi de ortaya çıkartmıştır. Bu nedenle bu gelişme, kent planlama ve inşaat mühendisliği alanlarında oyun değiştirici bir yenilik olmuştur. Tıpkı bankalarda rtık geleneksel gişe işleminin yerini, bir bankamatik cihazının alması gibi. Daha şimdiden kentlerde sokaklar, mahalleler dev üç boyutlu baskı sistemi yoluyla inşaat teknolojisi ürünü modeller olarak (kuşkusuz denemeler olarak) üretilmektedir.
Üç boyutlu baskılı sistem, mekânların fiziki olarak geliştirilmesine iki ölçekte kullanılmaktadır. 1)Kent planlamada ve kentsel tasarım uygulamalarında dijital maket kullanımı,2) Gerçek boyutta kent parçaları ve yapı inşaası görsel dijital baskılı kullanım.
                 1-Kent Planlama ve Kentsel Tasarımda Dijital Maket olarak kullanım;
Kent planlamada, dijital teknolojiyle elde edilen dijital maket üzerinden, örneğin sokak ölçeğinde düzenleme olarak; peyzaj-binalar-yol-sokak mobilyaları ve diğer alt yapı uygulamalarıyla kentlilere detaylı ve görsel olarak algılatma sağlanmıştır. Bu modelleme, doku yaratıcılığında-kent peyzajları-kent mobilyaları-topografik değişkenliklerin-görselleştirilmesi yoluyla mahalle-sokak düzenlemelerinde, kentsel tasarım projelerinin tasarımı ve baskısında da kullanılabilecek özellik taşımaktadır. Ayrıca katılımcılar ve yönetim arasında müzakereye fırsat vermektedir. Planlama-düzenleme çalışmalarında süreci de hızlandırmaktadır. Bazı ülkelerde- deneme amaçlı- örnekler görülmektedir. Örneğin;
1-ABD-Sanfrancisko kentinde, dijital baskı ile kentin bir kısmının üç boyutlu dijital maketi basılmış,mahallenin kentsel gelişim öyküsünün anlatımında yararlanılmıştır.  Planlama ve imar durumlarının alınmasında yardımcı yöntem olarak kullanılmıştır.(Bak-Görsel)
2-Norveç’te- Oslo’da 34,8 km2 alanda Oslo Planlama birimi, dijital maketi, kent planlamanın ayrılmaz bir parçası olarak kabul etmiştir.(Bak. Görsel)
3-Hindistan’da Delhi’ye 50 km. uzaklıkta bir alt-kent olan Dwarka’da bir deneme yapılmıştır. Bu yöntem aynı zamanda, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) alanında mekânsal veri işlemede kentin bir kısmının dijital maketi yapılarak kullanılmıştır. (Bak. Görseller)
                       
2-Gerçek Boyutta Kentsel Parçalar ve Yapı İnşaasında Görsel Dijital Baskılı Kullanım.
Kent objelerinin gerçek ölçekte (kent parçaları-sokaklar-binaların inşasında) kullanıma gelince;bu yöntemde gerçek ölçekte ürünler genellikle önceleri (savunma ve havacılık)-(otomotiv)-(dijital medikal) üretimlerin tasarımı ve baskısı yapılırken, Mühendislik ve mimarlıkürünleri, kentsel tasarım ve kent planlama alanında da uygulanmaya başlanmıştır. Bu dijital Baskı Modelinde gerçek boyutta kent mobilyaları ve dev yazıcılarla da konut-konut grupları-küçük boyutta ofis binaları tasarlanarak basılmıştır. Dijital baskılı yaya köprüleri yapı sisteminde ileriye dönük adımları oluşturmuştur. Bunun için de yine bazı ülkelerde deneme nitelikli uygulamalar görülmektedir. Örneğin;
1-Kopenhagh’da Nordhavn Bölgesinde Anan Goidea’nın tasarlayıp bastığı AB standartlarına göre yapılmıştır bir ‘Ofis otel’  yapılmıştır.(Bak-Görsel)
                                      
2-ABD’de Austin Texas’ta ilk izinli üç boyutlu dijital Baskı Sisteminde bir  ev yapılmıştır.(Bak-Görsel)
                        
3-Dünyada ilk olarak dijital baskı sisteminde 2016 yılında Madrid’de yaya köprüsü yapılmıştır.(Bak-Görseller)
                                

4-Hollanda’da Tu Eindhoven ‘de bu yöntemle bir bisiklet köprüsü yapılmıştır.(Bak-Görsel)
                              
5-Amsterdam’da birden fazla robot kullanılarak 12,5 metre uzunlukta,6.30 metre genişlikte askılı köprü  üzerinde şekil değişimi, oynama, titreşim ve aynı zamanda yapısal ve iklimsel ölçüm bilgi ve veri toplayan performans ölçen sansörler yerleştirilerek böylece köprü, gerçek zamanlı izleme altına alınmıştır.(Bak-Görsel)
6-Çin’de Akıllı kent Şangay’da 2017 yılında 15.00 metre uzunlukta ve 3,80 metre genişlikte park içinde küçük bir göl üzerinde  yapılan ve M2 ye 4 kişi taşıyan köprü 450 saatte (37 günde) yapılmış, 30 yıl ömür biçilmiştir. Dijital yazıcıyla gerçekleştirilen bu köprü, Sistemin tanınırlığına katkı yapmıştır.(Bak-Görseller)
                          

                                                                                                                                               
7-Dubai’de 3 boyutlu yazıcı ile inşa edilen ofis binası, dayanıklılığı test edilmiş özel bir çimento ile kullanılmıştır.(Bak-Görseller)
Kuşkusuz deneme mahiyetinde değerlendirilebilecek bu örnekler çoğaltılabilir.                                                     
                                                       GENEL SONUÇ
Konuşmamın başlığına koyduğum; ‘Kenti akıllı kılmak’ ifadesi, genel olarak kent dönüşümlerinde ileri teknolojiye, ekonomik-sosyal ve çevresel gelişmelerde yatırım yapmak anlamına gelmektedir. Dolayısıyla bu ifadeye Akıllı kent dönüşümleri olarak ta bakılmalıdır. Ancak bu girişimler çok önemli finansman yatırımı gerektirdiğ unutulmamalıdır.
Geleneksel kentin akıllı teknolojik cihazlarla desteklenmesi, akıllı kılınmasıdır. Dolayısıyla akıllı kent dönüşümü bu bağlamda; kentin ve insan yaşamının özünde bulunan değerleri kaybetmeden, körü körüne teknolojiye ve politikalara bağlı kalmadan, insana, kent yaşamına ve yaşam alanlarına odaklanılmalıdır. Kentler yaratıcılıklarını kaybetmemeli, kültürel gelişmelerle yaşam zevki aşılayan yerler olmalıdır. Keza akıllı kent tasarımı yaklaşımı kentsel kültür projeleri olarak, ‘Akıllı Kentsel Tasarım Kavram Projeleri’ ile desteklenmelidir.
Bu Projeleri, kentin geleceğine dönük yenilikçi çözümler için kavramların görselleştirilmesini de, çözümlerin tasarlanmasını da sağlayan yeni boyutta bir (alt)uzmanlık alanı olarak değerlendirilmektedir.
Sonuç olarak, kentler teknolojik akıllı ürünlerle donanıp ‘akıllı’ kılınırken, kentsel tasarım disiplinine yeniden bakıldığında; dünden bugüne önemli kavramsal-eylemsel-teknik ve araçsal kazanımlara ek olarak; dijital devrimin getirdiği ‘akıllı programlar ve ürünlerle’,kentsel tasarımın da akıllı kılınmasının gereklilik olduğu ve eylem alanına, yenilik olarak,(akıllı kentsel tasarım) ve (akıllı kentsel tasarım kavram projesi) tanımının girdiği görülmektedir. Keza bu yenilik, kentsel tasarımın akıllı kılınmasında, teknolojik desteklerle ve akıllı bilgilerle kentin geleceğine dönük, yenilikçi çözümlerin görselleştirilmesi olarak ta görülmektedir. Konuşmamı burada, öneri nitelikli şu iki kısa açıklamayı yaparak bitirmek istiyorum.
1.Akıllı kent yaklaşımı, bir devlet görevi olup akıllı politikalarla güçlendirilmelidir. Akıllı şehircilik yaklaşımı kabulüyle de, (Akıllı kent stratejileri)-(Akıllı kent Mastır planı) ve (Akıllı kent Tasarımı Kavram Projesi) tanım ve kavramları, Mekânsal Planlama sistemimiz içinde yer almalıdır.
2-MSGSÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü bünyesinde, bu platformda ortaya çıkan sonuçların ve değerlendirmelerin, bilgisayar ortamında oluşturulacak bir “Kentsel Tasarım Merkezi/ Urban Design Hub” adıyla sanal bir sitede yayınlanması da sağlanmalı, Kentsel tasarım ile ilgilenenlerle bilgi-görüş-deneyimlerin paylaması zemini oluşturulmalıdır. Böylece 27 yıldır süregelen Sempozyum buluşmaları, sanal ortamda daha geniş çevrede gerçekleştirilerek sürdürülebilirlik kazandırılmış olacaktır. Doğal olarak ta bir sonraki yılın Sempozyum tartışma konusu, bu Merkezde oluşacak birikimlerden yararlanarak belirlenmelidir.
Beni sabırla dinlediğiniz için hepinize teşekkür ederim. M.Çubuk-23-Mayıs-2019